Gryzoń z rodziny myszowatych. Gatunek synantropijny.
Długość osobnika dorosłego może osiągać rozmiary 52 cm (z ogonem), ciężar 240-550g.
Wyróżnić można jego zgrupowania zasiedlające doliny rzek, wilgotne starorzecza i zlewiska oraz populacje przechodzące na okres wegetacyjny z domostw na pola uprawne i brzegi rzek.
W budynkach mieszkalnych i gospodarskich najchętniej zajmują zaciszne miejsca w piwnicach, pod podłogami oraz w kanałach i urządzeniach kanalizacyjnych.
Szczury zakładają gniazda w zacisznych kryjówkach zabudowań (piwnice, rury kanalizacyjne) lub w glebie na głębokości do 40 – 50 cm.
Nory poszczególnych osobników są połączone korytarzami. Na powierzchni wydeptane ścieżki łączą otwory wylotowe nor. Przed otworami nor nie spotyka się kopczyków ziemi.W zimie pod śniegiem szczury nie budują tuneli, a warstwa sypkiego śniegu grubości 15 cm jest dla szczura przeszkodą nie do pokonania. Szczur może poruszać się jedynie po twardej powierzchni śniegu, wydeptując na niej ścieżki.
Ciąża u szczura wędrownego trwa 21 – 23 dni. Samica rodzi najczęściej 3 – 6 razy w roku po 7 – 8 (nawet do 12) młodych. Dojrzałość płciową osiągają one w wieku 3 – 4 miesięcy. Żyją 3 – 4 lata, ale najczęściej 12 – 18 miesięcy.
Szczury są bardzo ruchliwe, aktywne w ciągu całej doby, głównie jednak nocą.
Są bardzo ostrożne i nieufne. Wędrują tylko w grupach po kilkanaście lub kilkadziesiąt osobników, rzadko pojedynczo, zachowując się cicho.
Szczur wędrowny dobrze pływa i nurkuje, ale gorzej się wspina.